De Amerikaanse serie Better Things is volgens comedyschrijver Rutger Lemm uitzonderlijk goed. De vertelling over een actrice en haar dochters is warm, verrassend en net zo genuanceerd als het leven zelf.

Fans van Better Things (nu eindelijk te zien op Disney Plus) hebben vaak moeite om hun diepe liefde voor de Amerikaanse serie te omschrijven, alsof het om de diepgewortelde band met een naaste gaat. ‘In vijf seizoenen slaagde de serie er altijd in om me iets te laten voelen’, schreef Aisha Harris van de New Yorkse radiozender NPR onlangs in haar liefdesverklaring, ‘of het nou vrolijkheid, empathie, gêne, verdriet, introspectie, catharsis of hoop was.’ The New York Times was het met haar eens: ‘Weinig series weten zoveel complexe emoties door de cameralens te sluizen als Better Things.’ Entertainment Weekly vatte het mooi samen: ‘Het is geen sitcom, het is geen dramaserie en het is te simpel om het een dramedy te noemen. Het is ondefinieerbaar omdat het, tja, het leven zelf is.’

Als ik mijn liefde voor Better Things in woorden probeer te vatten, dan moet ik denken aan de rode, gietijzeren braadpan die Sam Fox (Pamela Adlon) gebruikt om voor haar drie dochters Max, Frankie en Duke, haar moeder Phil, of voor de vele ‘extra familie’ in haar huis te koken. De manier waarop het merk Le Creuset die pan omschrijft, zou ook voor Better Things (en bedenker, hoofdrolspeler en regisseur Pamela Adlon) kunnen gelden: ‘Deze mooie, stevige braadpan zonder chemische lagen (ook wel ‘Dutch oven’ genoemd) gaat generaties mee. Bij uitstek geschikt voor familiegerechten die de hele dag moeten pruttelen. De geleidelijke verdeling van de warmte zorgt voor diepe, complexe smaken.’

In 2016 pitchte de 50-jarige actrice Pamela Adlon een serie over een alleenstaande actrice en moeder van drie dochters aan tv-zender FX. Ze wilde het dagelijkse ritme van het ouderschap laten zien, geïnspireerd door John Lennons quote ‘Life is what happens to you while you’re busy making other plans’ (Lennons Mother zou het openingsnummer van de serie worden). Bovendien zag ze nooit vrouwen zoals zij – lomp, klein, zwetend en van middelbare leeftijd – op tv. Haar plannen werden aangemoedigd door comedian en filmmaker Louis C.K., met wie ze had samengewerkt voor zijn veelgeprezen serie Louie. Verder was Adlon alleen bekend van haar stemmenwerk voor de animatieserie King of the Hill en een rol in Californication.

In de eerste twee seizoenen volgde Adlon de naturalistische stijl waarmee Louie zoveel lof had geoogst: de afleveringen waren niet opgebouwd volgens een klassieke vertelstructuur, maar bestonden meer uit losse, ogenschijnlijk willekeurige momenten. In de eerste aflevering bijvoorbeeld, als Sam de kinderen in bed legt, waarop de 8-jarige Duke haar uitnodigt om nog even bij haar te komen liggen. ‘Nee, nee, nee schatje’, smeekt Sam. ‘Ik kan me niet veroorloven om in slaap te vallen. Ik moet nog zoveel doen.’ ‘Kom op mama’, zegt Duke op haar schattigst. ‘Een minuutje dan’, zucht Sam. Het volgende moment wordt ze gefrustreerd wakker.

Pamela Adlon als Sam Fox in 'Better Things'. De actrice speelt niet alleen de hoofdrol, maar is ook de bedenker en regisseur van de serie.
Adlon hanteerde een fragmentarische montagestijl: soms een herkenbare flits, soms een langere scène, maar nooit een duidelijk verhaal. Precies zoals een leven met kinderen voelt. Personages komen en verdwijnen weer, vaak zonder uitleg. Groot (tiener)drama van dochters Max of Frankie is het volgende moment weer over. Met als spil van dit alles de mater familias Sam, die op geheel eigen wijze de boel draaiende houdt. Soms met een wijze speech over vrouw-zijn, soms door uitgebreid te koken, vaak met een goedgeplaatste mom joke. Het leidt ertoe dat de serie als een troostende droom voelt.

Maar Better Things is meer dan een serie over ouderschap. Adlon herhaalde altijd twee kernwoorden voor haar cast en crew: menselijke interactie. Keer op keer weet ze in te zoomen op de kern van ons mens-zijn, of dat nou met ergernis, humor, liefde of magisch realisme is. De emotie komt vaak vanuit onverwachtse hoek – precies in de geest van het John Lennon-citaat. Geen serie weet constant zo te verrassen als Better Things.

Zoals in de aflevering ‘Eulogy’ uit seizoen 2. Tijdens een avond voor de tv zappen Sams dochters totaal ongeïnteresseerd langs een oude serie waarin zij een rol speelde. Opeens is ze het zat. ‘Ik wil niet tot mijn dood hoeven wachten voor ik hier gewaardeerd word!’, roept ze en vertrekt. Als ze terugkeert, zijn de lichten gedimd en is er een geïmproviseerd spreekgestoelte neergezet. Sam mag op een speciaal kleed gaan liggen, waarop haar kinderen (en vrienden) begrafenisspeeches voor haar houden. ‘Ik was altijd al trots op haar’, zegt de stoere Frankie, ‘maar ik heb dat nooit tegen haar gezegd omdat ik het voor mezelf wilde houden. Nu heb ik daar spijt van.’

Na seizoen 2 raakte Louis C.K. in opspraak vanwege grensoverschrijdend gedrag. Pamela Adlon verbrak alle banden, ook met hun gezamenlijke manager Dave Becky. Kon Better Things wel doorgaan?


Het bleek een geluk bij een ongeluk: Adlon moest nu de volledige leiding over het schrijfproces nemen. Ze koos nog nadrukkelijker voor haar intuïtieve aanpak, geïnspireerd door regisseur John Cassavetes, die in de jaren zeventig furore maakte met rauwe, dromerige films als Husbands en A Woman Under The Influence. De filmstijl werd uitdagender, met nog meer ruimte voor symboliek. De emoties konden nu echt overal vandaan komen: Iraans-Amerikaanse moeders tijdens een ouderavond, een grofgebekte dokter, de gendertwijfels van Frankie. Het personage Sam Fox ging door de overgang en werd alleen maar gelaagder, met instortingen, strijdbare speeches en seksuele perversies.

Tijdens die latere seizoenen kon het gebeuren dat je dacht: waar zit ik naar te kijken? Om een paar minuten later de tranen over je wangen te voelen lopen of keihard te moeten lachen. Als doorgewinterde mediaconsumenten zijn we bepaalde regels gewend: nu komt de ontroering, nu komt de lach. Better Things heeft lak aan die regels: Adlon moedigt haar acteurs juist aan om ‘tussenmomenten’ te omarmen, om het ongemak in de lucht te laten hangen. Grappen worden nooit op de punchline gespeeld, dramatische momenten worden niet uitgemolken. Juist daardoor komt het keihard binnen. ‘Godverdomme, Better Things is de hoogste kunstvorm’, twitterde comedian Sarah Silverman in 2020. ‘Ik ben elke fucking keer weer verbijsterd en geraakt.’

Dat klinkt misschien ontoegankelijk, maar het tegenovergestelde is waar: Better Things is zo empathisch en intiem dat je je al snel één van de vele gasten in het grote huis van Sam Fox voelt. Uiteindelijk gaat de serie over iets wat we bijna vergeten zijn: gemeenschappelijkheid. Iedereen is welkom bij Sam – behalve haar ex-man Xander misschien. Vooral mensen die extra behoefte hebben aan een tribe, omdat er in de maatschappij minder plek voor hen is: queers, oudere vrouwen, gevoelige Republikeinen. Iedereen noemt haar ‘mom’. Ook Duke, Frankie en Max, die soms op agressieve wijze naar zichzelf op zoek zijn, keren altijd terug naar huis.

Tijdens de coronawinters sleepte de warmte van Better Things me erdoorheen. Onze dochter Frenkie is naar de serie vernoemd. Inmiddels heb ik de rode gietijzeren braadpan zelf ook in de keuken staan.

Better Things won in vijf seizoenen nooit een grote prijs en werd geen enorme hit – waarschijnlijk omdat de naam van Louis C.K. nog steeds op de aftiteling staat. Dat is misschien maar goed ook. Zo kon het jarenlang in relatieve anonimiteit pruttelen. Ruik je het al? Loop maar naar de keuken. Kijk eens wat er voor je klaarstaat: een van de beste televisieseries aller tijden. Eet smakelijk!