Logisch
Vorige week berichtte de Telegraaf dat het OM moeite heeft met het identificeren van de actievoerders die de VIP-terminal op Schiphol bezetten. Diezelfde ochtend werd het al breed uitgemeten bij Telegraaf-omroep WNL, waar VVD-kamerlid Ingrid Mochon schande sprak over het uitblijven van veroordelingen: “Je weet dat je fout zit en je gaat niet aan de politie ontkomen.” De volgende dag stelde ze Kamervragen. Het leek alsof er een één-tweetje werd uitgevoerd: de T. creëert uit het niets ophef, waarop een lid van de grootste regeringspartij die onderbuikgevoelens vakkundig uitmelkt.
Ik kan het OM in elk geval wat tijd besparen: ik was een van de 600 demonstranten die op 5 november urenlang privéjets aan de grond hielden – uit protest tegen de klimaatcrisis en het grote aandeel van de superrijken in onze wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Dat klinkt misschien stoer, maar die ochtend was ik bloednerveus. Ik ben geen natuurlijke activist: als schrijver observeer ik liever, om het later in mijn eigen woorden te kunnen navertellen. Ik had geen idee wat er precies ging gebeuren. Maar zodra we vanaf het verzamelpunt in het Amsterdamse Bos begonnen te lopen, ontstond er een eenheid die ik niet eerder heb ervaren.
In de buurt van Schiphol keerden mijn zenuwen terug. De begeleidende politie moest ons nu overdragen aan de marechaussee, die enigszins in paniek leek over de komst van zoveel demonstranten. Maar zodra de VIP-terminal bezet was, werd ik overvallen door een diepe rust. Deze eindbestemming voelde verre van ‘fout’, maar juist volkomen logisch. Klimaatactivisme was het meest rationele dat ik ooit had gedaan.
De afgelopen jaren moest ik hulpeloos toezien hoe het ene IPCC-rapport na het andere waarschuwde voor een onleefbare planeet – waarop acuut politiek handelen uitbleef. De macht van de industrie bleek telkens weer belangrijker dan mensenlevens. Ons huidige systeem stuurt ons volgens de Secretaris-Generaal van de VN op een “snelweg naar de klimaathel”. Ik heb kinderen van drie en vijf: we verzieken letterlijk hun planeet. Eindelijk dééd ik iets.
En ik deed het samen met gewone mensen die zich net zoveel zorgen maken als ik. Mijn mede-actievoerders waren studenten, leraren, web developers, zorgmedewerkers. Ze waren rustig en vriendelijk, zoals ook tijdens de uitgebreide briefing was afgesproken. Het bevestigde dat ik niet alleen ben. Voor ik het wist zat ik mee te zingen met liedjes over ‘climate justice’ die ik wekenlang niet meer uit mijn hoofd zou krijgen. Als iemand gearresteerd werd, scandeerden we: "You! Are! Not alone!"
De dag erna was ik nog vol euforie over deze solidariteit, maar op maandag kwam de realiteit extra hard binnen. Hoewel het nieuws de hele wereld was overgegaan, uiteraard begeleid door foto’s van de typisch Nederlandse fietsdemonstranten, werd het debat ook bewust vervuild.
De Telegraaf schreef dat een medische vlucht niet had kunnen landen – zonder te vermelden dat Schiphol dit zelf ontkende. De volgende dag mochten kopstukken van de industrie in dezelfde krant twee pagina’s lang met halve waarheden strooien over het ‘werkelijke’ uitstootaandeel van de luchtvaart. Een luchtvaartjournalist van NH Nieuws leende zich als spreekbuis voor een privéjet-eigenaar die claimde dat zijn toestel voor ‘duizenden euro’s’ door actievoerders zou zijn beschadigd (de begeleidende foto toonde een geknakte statische ontlader, te koop voor 80 dollar). Ook hier werden heel wat één-tweetjes gemaakt.
Ik mailde zelf een economiejournalist van Het Parool (die luchtvaart in zijn portefeuille heeft) met een vraag over het toegenomen aantal privéjets boven mijn wijk Amsterdam-Noord (een van de armste en slechtst geïsoleerde wijken van de stad). Zijn hautaine antwoord bevatte vooral veel feiten over vliegtuigtypen, terwijl zorgen over vervuiling, geluid en klimaat werden weggewuifd. Het was alsof ik met een woordvoerder van Schiphol mailde. Toen ik hem daarop wees, raadde hij mij aan om ‘gezien mijn vooringenomenheid’ die ‘mijn goed recht was als burger’, maar hem ‘als journalist niet was gegeven’, me in het vervolg tot de opiniepagina te richten.
Vooringenomenheid? Even googlen leerde dat deze journalist zelf tien jaar freelancete voor vakblad Zakenreis, waar hij voornamelijk artikelen over nieuwe services van KLM en pas geopende hotelketens schreef. Al snel vond ik een foto van hem tijdens het meest recente jubileumfeestje van KLM op Aruba, waar hij drie nachten volledig verzorgd in een luxe resort zou zijn verbleven. Die foto werd overigens getweet door een vlieg-lobbyist die hem juist “ondankbaar” noemde nadat vliegen in een Parool-kop ‘slecht’ was genoemd (de onlineversie van de kop werd aangepast). Ook op de foto: de luchtvaartjournalist van De Telegraaf. De luchtvaartjournalist van NH Nieuws blijkt een amateurpiloot wiens vader voor KLM werkte.
Zo legde de berichtgeving over de Schiphol-actie bepaalde machtsstructuren pijnlijk bloot. De journalistiek, die burgers zonder macht zou moeten verdedigen, is hier en daar innig verstrengeld met de industrie. Klimaatactivisten worden live op tv sarcastisch ondervraagd, terwijl CEO’s van KLM in grote kranteninterviews kritiekloos tegen de krimp van Schiphol mogen pleiten. Als iemand die regelmatig voor kranten en tijdschriften heeft geschreven en weet hoeveel integere mensen er in de journalistiek werken, doet dat mij pijn.
In het beste geval passen dit soort journalisten ‘hoor- en wederhoor’ toe. Maar dat is schijn-objectiviteit: met steeds ongelijkere machtsverhoudingen – in dit geval de belangen van een miljardenindustrie tegenover kwetsbare burgers en toekomstige generaties – kies je met ‘neutraliteit’ alsnog partij. Diezelfde week schreef Extinction Rebellion-lid Chris Julien toevallig op de opiniepagina van Het Parool: "Door geen partij te kiezen en klimaat en milieu te behandelen als het zoveelste thema, zijn lezers onvoldoende op de hoogte van de feitelijke situatie en existentiële risico’s. Zo steunt terughoudende verslaggeving impliciet de politieke krachten die adequaat klimaatbeleid vertragen ten behoeve van bestaande belangen.” Hij pleitte voor meer klimaatjournalistiek.
De wetenschappelijke feiten over klimaatverandering – de enige feiten die er in deze discussie toe zouden moeten doen – worden in verslaggeving vaak genegeerd. Ook omdat het niet tot de expertise van de luchtvaart- en economiejournalisten behoort, die eerder vliegtuigtypen dan broeikasgassen uit elkaar kunnen houden. Natuurlijk is er binnen de journalistiek vaak te weinig geld voor gedegen onderzoek. Maar waar hebben we meer behoefte aan in deze tijd van hittegolven, bosbranden en smeltende ijsbergen – vliegtuigspotters of mensen die kritisch de status quo kunnen bevragen?
Het voelde volkomen logisch om privéjets aan de grond te houden, omdat ik eindelijk handelde naar de feiten. In tijden van klimaatverandering is het radicaler om niéts te doen, zoals actrice en activist Katja Herbers deze week ook in een interview met NRC Handelsblad zei. Of zoals de wetenschappers van Scientist Rebellion in hun speech bij de laatste A12-blokkade stelden: “U bent het misschien niet eens met hun methoden. Maar de eisen van deze activisten zijn volledig in lijn met de wetenschappelijke consensus.” Dat zou het enige één-tweetje moeten zijn: wetenschappelijke kennis die tot politiek handelen leidt.
Een Berlijnse rechter was het daarmee eens toen hij in november een klimaatactivist vrijsprak. De klimaatcrisis is immers een “objectief dringende zaak” die “wetenschappelijk niet te ontkennen valt”. De trage politieke vooruitgang verantwoordde volgens de rechter geweldloos protest: “Demonstraties zijn vervelend, maar essentieel voor de democratische rechtsstaat. Klimaatverandering treft daarnaast alle mensen, ook degenen die hinder van de actie ondervinden,” aldus het vonnis.
Het is hoog tijd dat de machthebbers én de tegenmacht bepalen waar hun prioriteiten liggen. Wat is belangrijker: onze liefde voor imposante vliegtuigen en de fossiele industrie – of de klimaatwetenschap die de mensheid probeert te beschermen? Gaan we honderden, duizenden, tienduizenden vreedzame burgers met terechte klimaatzorgen opsluiten, gaan we verder met de discussie vertroebelen en maatregelen vertragen – of gaan we iets doén? Geloof me: ik zou ook willen dat het anders was. Maar met wat ons te wachten staat, ontsnapt niemand aan die keuze.
Ik kan het OM in elk geval wat tijd besparen: ik was een van de 600 demonstranten die op 5 november urenlang privéjets aan de grond hielden – uit protest tegen de klimaatcrisis en het grote aandeel van de superrijken in onze wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Dat klinkt misschien stoer, maar die ochtend was ik bloednerveus. Ik ben geen natuurlijke activist: als schrijver observeer ik liever, om het later in mijn eigen woorden te kunnen navertellen. Ik had geen idee wat er precies ging gebeuren. Maar zodra we vanaf het verzamelpunt in het Amsterdamse Bos begonnen te lopen, ontstond er een eenheid die ik niet eerder heb ervaren.
In de buurt van Schiphol keerden mijn zenuwen terug. De begeleidende politie moest ons nu overdragen aan de marechaussee, die enigszins in paniek leek over de komst van zoveel demonstranten. Maar zodra de VIP-terminal bezet was, werd ik overvallen door een diepe rust. Deze eindbestemming voelde verre van ‘fout’, maar juist volkomen logisch. Klimaatactivisme was het meest rationele dat ik ooit had gedaan.
De afgelopen jaren moest ik hulpeloos toezien hoe het ene IPCC-rapport na het andere waarschuwde voor een onleefbare planeet – waarop acuut politiek handelen uitbleef. De macht van de industrie bleek telkens weer belangrijker dan mensenlevens. Ons huidige systeem stuurt ons volgens de Secretaris-Generaal van de VN op een “snelweg naar de klimaathel”. Ik heb kinderen van drie en vijf: we verzieken letterlijk hun planeet. Eindelijk dééd ik iets.
En ik deed het samen met gewone mensen die zich net zoveel zorgen maken als ik. Mijn mede-actievoerders waren studenten, leraren, web developers, zorgmedewerkers. Ze waren rustig en vriendelijk, zoals ook tijdens de uitgebreide briefing was afgesproken. Het bevestigde dat ik niet alleen ben. Voor ik het wist zat ik mee te zingen met liedjes over ‘climate justice’ die ik wekenlang niet meer uit mijn hoofd zou krijgen. Als iemand gearresteerd werd, scandeerden we: "You! Are! Not alone!"
De dag erna was ik nog vol euforie over deze solidariteit, maar op maandag kwam de realiteit extra hard binnen. Hoewel het nieuws de hele wereld was overgegaan, uiteraard begeleid door foto’s van de typisch Nederlandse fietsdemonstranten, werd het debat ook bewust vervuild.
De Telegraaf schreef dat een medische vlucht niet had kunnen landen – zonder te vermelden dat Schiphol dit zelf ontkende. De volgende dag mochten kopstukken van de industrie in dezelfde krant twee pagina’s lang met halve waarheden strooien over het ‘werkelijke’ uitstootaandeel van de luchtvaart. Een luchtvaartjournalist van NH Nieuws leende zich als spreekbuis voor een privéjet-eigenaar die claimde dat zijn toestel voor ‘duizenden euro’s’ door actievoerders zou zijn beschadigd (de begeleidende foto toonde een geknakte statische ontlader, te koop voor 80 dollar). Ook hier werden heel wat één-tweetjes gemaakt.
Ik mailde zelf een economiejournalist van Het Parool (die luchtvaart in zijn portefeuille heeft) met een vraag over het toegenomen aantal privéjets boven mijn wijk Amsterdam-Noord (een van de armste en slechtst geïsoleerde wijken van de stad). Zijn hautaine antwoord bevatte vooral veel feiten over vliegtuigtypen, terwijl zorgen over vervuiling, geluid en klimaat werden weggewuifd. Het was alsof ik met een woordvoerder van Schiphol mailde. Toen ik hem daarop wees, raadde hij mij aan om ‘gezien mijn vooringenomenheid’ die ‘mijn goed recht was als burger’, maar hem ‘als journalist niet was gegeven’, me in het vervolg tot de opiniepagina te richten.
Vooringenomenheid? Even googlen leerde dat deze journalist zelf tien jaar freelancete voor vakblad Zakenreis, waar hij voornamelijk artikelen over nieuwe services van KLM en pas geopende hotelketens schreef. Al snel vond ik een foto van hem tijdens het meest recente jubileumfeestje van KLM op Aruba, waar hij drie nachten volledig verzorgd in een luxe resort zou zijn verbleven. Die foto werd overigens getweet door een vlieg-lobbyist die hem juist “ondankbaar” noemde nadat vliegen in een Parool-kop ‘slecht’ was genoemd (de onlineversie van de kop werd aangepast). Ook op de foto: de luchtvaartjournalist van De Telegraaf. De luchtvaartjournalist van NH Nieuws blijkt een amateurpiloot wiens vader voor KLM werkte.
Zo legde de berichtgeving over de Schiphol-actie bepaalde machtsstructuren pijnlijk bloot. De journalistiek, die burgers zonder macht zou moeten verdedigen, is hier en daar innig verstrengeld met de industrie. Klimaatactivisten worden live op tv sarcastisch ondervraagd, terwijl CEO’s van KLM in grote kranteninterviews kritiekloos tegen de krimp van Schiphol mogen pleiten. Als iemand die regelmatig voor kranten en tijdschriften heeft geschreven en weet hoeveel integere mensen er in de journalistiek werken, doet dat mij pijn.
In het beste geval passen dit soort journalisten ‘hoor- en wederhoor’ toe. Maar dat is schijn-objectiviteit: met steeds ongelijkere machtsverhoudingen – in dit geval de belangen van een miljardenindustrie tegenover kwetsbare burgers en toekomstige generaties – kies je met ‘neutraliteit’ alsnog partij. Diezelfde week schreef Extinction Rebellion-lid Chris Julien toevallig op de opiniepagina van Het Parool: "Door geen partij te kiezen en klimaat en milieu te behandelen als het zoveelste thema, zijn lezers onvoldoende op de hoogte van de feitelijke situatie en existentiële risico’s. Zo steunt terughoudende verslaggeving impliciet de politieke krachten die adequaat klimaatbeleid vertragen ten behoeve van bestaande belangen.” Hij pleitte voor meer klimaatjournalistiek.
De wetenschappelijke feiten over klimaatverandering – de enige feiten die er in deze discussie toe zouden moeten doen – worden in verslaggeving vaak genegeerd. Ook omdat het niet tot de expertise van de luchtvaart- en economiejournalisten behoort, die eerder vliegtuigtypen dan broeikasgassen uit elkaar kunnen houden. Natuurlijk is er binnen de journalistiek vaak te weinig geld voor gedegen onderzoek. Maar waar hebben we meer behoefte aan in deze tijd van hittegolven, bosbranden en smeltende ijsbergen – vliegtuigspotters of mensen die kritisch de status quo kunnen bevragen?
Het voelde volkomen logisch om privéjets aan de grond te houden, omdat ik eindelijk handelde naar de feiten. In tijden van klimaatverandering is het radicaler om niéts te doen, zoals actrice en activist Katja Herbers deze week ook in een interview met NRC Handelsblad zei. Of zoals de wetenschappers van Scientist Rebellion in hun speech bij de laatste A12-blokkade stelden: “U bent het misschien niet eens met hun methoden. Maar de eisen van deze activisten zijn volledig in lijn met de wetenschappelijke consensus.” Dat zou het enige één-tweetje moeten zijn: wetenschappelijke kennis die tot politiek handelen leidt.
Een Berlijnse rechter was het daarmee eens toen hij in november een klimaatactivist vrijsprak. De klimaatcrisis is immers een “objectief dringende zaak” die “wetenschappelijk niet te ontkennen valt”. De trage politieke vooruitgang verantwoordde volgens de rechter geweldloos protest: “Demonstraties zijn vervelend, maar essentieel voor de democratische rechtsstaat. Klimaatverandering treft daarnaast alle mensen, ook degenen die hinder van de actie ondervinden,” aldus het vonnis.
Het is hoog tijd dat de machthebbers én de tegenmacht bepalen waar hun prioriteiten liggen. Wat is belangrijker: onze liefde voor imposante vliegtuigen en de fossiele industrie – of de klimaatwetenschap die de mensheid probeert te beschermen? Gaan we honderden, duizenden, tienduizenden vreedzame burgers met terechte klimaatzorgen opsluiten, gaan we verder met de discussie vertroebelen en maatregelen vertragen – of gaan we iets doén? Geloof me: ik zou ook willen dat het anders was. Maar met wat ons te wachten staat, ontsnapt niemand aan die keuze.
